صور خیال در نگارگری ایرانی اسلامی - پروژه عملی : خلوص از پندار به دیدار

خیال و تخیل به عنوان یکی از حواس باطنی نقش عمده ای در آفرینش اثر هنری دارد. آفرینش جهان ، تخیل الهی است . و انسان نیز از خالقش پیروی می کند، که این را تخیل مخلوق گویند. حکمای ایرانی ، همچون ابن سینا ، فارابی ، سهروردی و ملاصدرا ، هر کدام به گونه ای ، خیال را تبیین نموده اند . فلسفه اشراقی سهروردی در این باره ماخذ مناسب تری است . چگونگی ارتباط خیال ، عالم مثال و حقیقت با توجه به فلسفه نور شیخ اشراق از اهمیت ویژه ای برخوردار است . نگارگر ایرانی با زبان تصویر ، حقیقت وجود را کشف می کند. نقاشی ایرانی تمثیلی از حقیقت برتر است . چرا که با رنگ ، شکل ، نور و ... حقیقت الهی را متجلی می سازد . هنرمند ایرانی به جایگاه مثالین (برزخی ) میان عالم محسوس و نامحسوس قائل است . عشق نقطه آغازی است برای کشف و شهود و الهام ، و به واسطه این کشف و شهود ، حقیقت برتر در قالب اثر هنری تمثل می یابد. فضای نقاشی ایرانی ، فرامادی و غیر تعینی است . نگارگر ایرانی از صورت (ظاهر) به باطن (معنا) دست می یابد و این همان فرآیند خیال است در نگارگری ایرانی اسلامی.